Hoefbevangenheid bij paarden: altijd een medisch spoedgeval!

🔍 Wat gebeurt er bij hoefbevangenheid?

De lamellen werken als een soort “ophangsysteem” dat het hoefbeen op zijn plaats houdt.
Als dat systeem faalt, zakt het hoefbeen naar beneden of kantelt het, waardoor de hoef zijn structuur verliest.

De aandoening kan in vier fasen verlopen: 

🔬 Oorzaken 

Hoefbevangenheid kan verschillende oorzaken hebben. De belangrijkste risicofactoren zijn:

1. Hormonale aandoeningen
   • Equine Metabool Syndroom (EMS): insulineresistentie verstoort de bloedcirculatie in de hoef
   • PPID (Cushing): vooral bij oudere paarden, verhoogt de gevoeligheid voor laminitis.

2. Voeding

   • Te veel suikers en zetmeel (jong gras, granen, krachtvoer) kunnen ontstekingen veroorzaken

   • Plotse voerovergangen vergroten het risico.

3. Mechanische Overbelasting

   • Wanneer één been langdurig te veel gewicht moet dragen, bijvoorbeeld na een blessure of fractuur.

   • Verkeerde beenstand of foutieve bekapping
     Hierdoor kunnen de lamellen overbelast raken. Deze continue druk veroorzaakt een verminderde doorbloeding en ontsteking in de hoef, met hoefbevangenheid tot gevolg.
     Daarom is een goede hoefbalans en regelmatige hoefverzorging essentieel, zeker bij paarden met gevoelige hoeven of afwijkende beenstand.

4. Infecties en ontstekingen

   • Zware infecties (zoals koliek, baarmoederontsteking of sepsis) kunnen via ontstekingsstoffen schade veroorzaken in de hoef.
     
     

🩺 Symptomen

De eerste signalen zijn vaak subtiel: rusteloosheid, minder bewegen of vaker liggen.

In de acute fase worden de klachten duidelijker:

• Hevige kreupelheid, vooral bij draaien of stappen op harde bodem.

• Warme hoeven met een voelbare, bonzende pols bij de kogel.

• Typische “hoefbevangen houding”: het paard leunt achterover om de voorhoeven te ontlasten.

In de chronische fase ontstaan blijvende veranderingen:

• Lange tenen, platte zolen, groeiringen en misvormde hoorngroei.

• Op röntgenfoto’s is vaak rotatie of verzakking van het hoefbeen zichtbaar.

• Soms treden abcessen of scheuren op in de hoefwand.

⚠️ Diagnose & behandeling

Een correcte diagnose begint met een grondig klinisch onderzoek.
De dierenarts beoordeelt de stand en temperatuur van de hoeven, voelt de polsslag bij de kogel en controleert op pijnreacties.
Daarnaast worden radiografieën gemaakt om te zien of er kanteling of verzakking van het hoefbeen is.
Via bloedonderzoek kunnen onderliggende aandoeningen zoals Equine Metabool Syndroom (EMS) of PPID (Cushing) opgespoord worden, aangezien die het risico op hoefbevangenheid sterk verhogen.

De behandeling is altijd een combinatie van pijnbestrijding, behandeling van de onderliggende oorzaak en ondersteuning van de hoeven.

Belangrijke onderdelen zijn:

• Rust op een zachte ondergrond, om verdere schade te voorkomen.

• Pijnstilling en ontstekingsremmers om het paard comfortabel te houden.

• Afhankelijk van de oorzaak: koeling van de hoeven (bv. met ijswater of cold packs gedurende 48 uur) om de ontsteking te beperken.

• Correctie hoefbalans met evt. hoefondersteuning, bijvoorbeeld met foam pads, gipsjes of aangepast beslag, in samenwerking met een ervaren hoefsmid.

• Regelmatige controle (met röntgenfoto’s) om het herstel op te volgen en tijdig bij te sturen.

• Aangepaste voeding, zowel voor stabilisatie als preventie. Hoefbevangenheid hoeft niet te betekenen dat je paard nooit meer terug op de weide kan, maar een plan op maat en overleg met je dierenarts is wel vereist. 

Een snelle diagnose, intensieve verzorging en nauwe samenwerking tussen dierenarts en hoefsmid geven de beste kans op volledig herstel en een goede levenskwaliteit op lange termijn.

🌿 Preventie

1. Voeding en weidebeheer

   • Stel een weideplan op met je dierenarts (aangepast aan jullie mogelijkheden en de noden van je paard/pony): wanneer, hoeveel, hoe
   • Gebruik graasmaskers of korte weideperiodes
   • Kies het juiste "krachtvoer", elk paard heeft een extra vitamine-mineralen bron nodig, ook paarden met hoefbevangenheid. Echter is niet elk voer geschikt en gebruiken veel bedrijven misleidende namen zoals "healthy", "suikervrij",.. Een analyse van de ingrediënten is essentieel! 
   • Is je paard gevoelig? Ondersteun hem met de juiste medicatie/kruiden op de gevoelige momenten/overgangen. Vraag hiervoor raad aan je dierenarts!
     
     
2. Gewichtscontrole
   • Houd je paard op een gezond lichaamsgewicht.
   • Regelmatige beweging helpt om de stofwisseling te verbeteren.
     
     
3. Regelmatige hoefverzorging
   • Elke 6–8 weken, met aandacht voor zooldikte, teellengte en balans.
     
     
4. Medische screening
   • Laat risicopaarden (>15 jaar of met overgewicht) testen op EMS en PPID (Cushing) indien je symptomen opmerkt. 
   • Vroege behandeling verbetert de prognose aanzienlijk